"simit sarayları : simitten saraya" - simit sarayları üzerine güzel bir inceleme

"... Böylelikle yerel bir kültürel değer olan simit küresel ekonominin mantığı içinde yeniden kurgulanmış ve dolaşıma sokulmuş oldu. Burada yerel olanın küreselleşme ile olan ilişkisini açığa çıkarmak gerekli. Küreselleşen kapitalizmin yeni şekli aslında ikircikli bir şekilde yerel ilişkileri gündeme getirmektedir. İlk bakışta birbirlerine karşı gibi duran küresel ve yerel kavramları bu anlamda sermaye açısından birbiri içine geçmiştir. Bir mekan ölçeği olarak yerelliğin önem kazanması, mekanda gerçekleşen sosyal ilişkileri, kültürel değerleri ve coğrafi yapıyı ön plana çıkarmaktadır. Daha önce tümdengelimci bir tavırla göz ardı edilen tüm bu olgular bu sefer kapitalizmin örgütlenmesinin önemli alt parçaları haline gelmektedir.

Yukarıda ortaya konan durum, sanıldığının aksine, küreselleşmenin bütün dünyanın “tek”leşmesi anlamına gelmediği, yerelliğin yeni bir boyut olarak küresel ölçeğe taşındığını göstermektedir. Küreselleşme sadece Batı’nın değerlerinin dünyanın geri kalanı tarafından benimsenmesi anlamına gelmemekte, aynı zamanda yerel özelliklerin küresel ölçekte dolaşıma çıkması ve piyasa ekonomisi içinde değerlendirilmesi anlamına gelmektedir. Küresel ile yerel ilişkiler arasında iki yönlü bir akış bulunmaktadır. Amerika’nın kendi değerlerini dünyanın geri kalan kısmına yaymanın simgesi haline gelen “McDonalds” aslında küresel ile yerel arasında ilişki kuran bir şebeke niteliğindedir. Bir açıdan bakıldığında, McDonalds gerçekten Batı tarzı bir yemek kültürünün küresel alanda dolaşıma çıkmasını içermektedir. Ancak bugün dünyanın her yanındaki McDonalds restoranlarının mönüsünde, bulunduğu coğrafyanın kendine özgü koşullarını içeren değişiklikler yapılmıştır. Örneğin Türkiye’deki McDonalds restoranlarındaki “Türk damağına uygun köfteburger” olan “McKöfte”, yerel bir özelliğin küresel sürece katılmasını göstermektedir.

Ancak burada kaçırılmaması gereken nokta, küresel ve yerel olan arasında yaşanan etkileşimde, kapitalist örgütlenmenin yeni biçimleri mekanda geçen olayları ön plana çıkarır ve küresel akışkanlığın debisini arttırmak için kullanırken, sadece bu sürece eklenebilecek ve ekonomik değeri olan yerellikler bu sürece dahil olabilmektedir. Küresellik ile yerellik arasında kurulan ilişkide halen küresel ilişkiler hakim konumdadır. Günümüzde kapitalist ekonominin dönüştürücü gücü karşısında mekansal ve kültürel farklılıkların varlığını koruyabilmesinin tek yolu, sermayenin küresel akışı içinde kendine yer bulabilmeleridir. Bu sürece katılamayan ama yerel ve kültürel anlamda mekanın değerini ve farkını oluşturan süreçler varlığını koruyamamakta ve hızla yok olmaktadırlar. Bu çerçevede sürece katılamayan her anlamda yerel değerin varlığını koruyabilmesi, kapitalist ekonomi tarafından tüketim ideolojisi ile belirlenen bir sistem içinde dolaşım değeri olduğunun ispatlamasını ya da dolaşım değeri olacak şekilde yapısal bir değişiklik geçirmesini gerektirmektedir.

Şimdilik ulusal ölçekte bir örgütlenme olan Simit Sarayı kapitalist ekonominin bir zorunluluğu olarak uluslararası ölçeğe taşınmanın yollarını arıyor. Yunanistan’da bu konuda çalışmalar yapılmakta, ABD’de tanıtım günleri düzenlenmektedir. Simit Saraylarını dünyanın diğer büyük metropollerinde görmek sadece bir zaman meselesi. Ne zaman ki kendisini küresel ölçekte karlı hale getirecek, New York, Londra, Paris, Tokyo gibi şehirlerde yaşayanlarda bu yerel, alt-orta sınıf Türk yiyeceğinin sentetik yeni halini tadabilecekler."